شتابدهنده استارتاپ چیست؟ / پرواز را سریع تر بیاموز!

به قلم: وحیده حسینی

روزی در حال گفتگوی تلفنی با دوستی قدیمی در مورد استارتاپ ها بودم که متوجه شدم دختر 11 ساله ام با دقت به حرف هایم توجه دارد. بعد از اتمام صحبتم پرسید: مامان! استارتاپ چیه؟

با تعجبی که نمی توانستم پنهانش کنم، گفتم: چطور مگه؟ چرا برات جالب شده؟ جواب داد: سریالی که می بینم اسمش استارتاپ هست و شما هم در مورد استارت آپ صحبت می کنید. دوست دارم بدونم معنیش چیه؟

گفتم: خب شما که داری می بینی ش برای من بگو که موضوع فیلم چیه؟

و اینطور برایم گفت: دختری در این فیلم هست که عاشق استارتاپ هست چون پدرش قبلا خیلی استارتاپ ها رو دوست داشته و برای همین فضایی رو برای استارتاپ ها آماده کرده و به اونها اجاره می داده و این دختر بعد از فوت پدرش تصمیم می گیره یک استارت آپ ایجاد کنه.

گفتم: چه قدر جالب! بعد استارت آپی که ایجاد کرد، چه کار می کرد؟

دخترم گفت: یک گروهی بودن که روی یک چیزی کار می کردن و بعد به مربی شون در مورد اون توضیح می دادن و اگر مربی می گفت خوبه، شروع می کردن اون رو می ساختن و اگر خیلی خوب می بود، اون رو می فروختن.

در حالی که نمی تونستم هیجانم رو پنهان کنم، گفتم: بله دقیقا همین طوره. شما نیازی نداری که من برات در مورد استارتاپ توضیح بدم و هر دو لبخند زدیم.

در تکمیل تعریف او از استارتاپ، برایش گفتم که البته تعریف استارتاپ کمی از این گسترده تر است؛ آنچه که گروهی روی آن کار می کنند، ایده هست و این ایده، نو و جدید است و برای حل مشکلی، پیشنهاد ارایه می دهد.

فضای استقرار استارتاپ ها

در ادامه تعریف استارتاپ ها به ویژگی های فضای مناسب برای کار آنها پرداختیم. فضایی که علاوه بر امکانات فیزیکی، خدمات مرتبط با کسب و کار و مسیر استارتاپ تا تشکیل شرکت و جذب سرمایه را فراهم کند. مانند همان ساختمانی که پدر دختر قهرمان فیلم، با علاقه آن را بنیانگذاری کرده بود؛ ساختمانی که مرکز حمایت از استارتاپ هاست و می تواند یک مرکز رشد (Incubator)، یک فضای کار اشتراکی Co-working Space)) و یا یک شتابدهنده (Accelerator)باشد.
با این مقدمه، در ادامه بنا داریم تعریفی کمی رسمی تر را از استارتاپ و از مراکز حمایتی به خصوص شتاب دهنده ها داشته باشیم که موضوع اصلی ما در این نوشتارند.

استارتاپ چیست؟

همانطور که مرور کردیم، یک استارتاپ، گروهی از افراد هستند که ایده ای نو و مبدعانه برای حل مسأله ای دارند و برای عملیاتی کردن آن در حال ارزیابی و امکان سنجی ایده شان هستند. یک استارتاپ می تواند به گروهی از افراد تا یک شرکت ثبت شده رسمی اطلاق شود که در مراحل آغازین رشد خود قرار دارند.

بیشتر بخوانید: استارتاپ چیست و مکان مناسب برای شروع به کار استارتاپ ها کجاست؟

چرا مراکز حمایت از استارتاپ ها اهمیت دارند؟

طبق آمار، میزان شکست استارتاپ ها بالا بوده (در حدود 90 درصد استارتاپ ها) و این موضوع به دلیل ریسک بالایی است که شرکت ها نوپا با ایده های نو و مبتنی بر فناوری دارند. کلیه مراحل، از پرورش ایده گرفته تا تهیه نمونه اولیه و تا تشکیل یک کسب و کار، نیازمند مهارت ها و آموزش هایی است که عمده استارتاپ ها از آنها برخوردار نیستند.

جذب سرمایه، پاشنه آشیل استارتاپ ها

استارتاپ ها با ارزیابی ایده شان و اطمینان نسبی از کاربردی بودن آن، نیازمند سرمایه گذاری هستند تا بتوانند نمونه محصول خود را بسازند. حتی در سال های توسعه خود نیز همچنان جذب سرمایه، مهم ترین عامل استمرار آنها به حساب می آید.

شاید در خبرها خوانده باشید که بزرگ ترین استارتاپ پاکستانی در ابتدای سال 2021 انحلال خود را به دلیل عدم تأمین سرمایه شرکت از سوی حامی اصلی اش اعلام کرد. در حالی که یک هفته قبل از آن، شرکت آمادگی خود را برای مرحله جدید توسعه و جذب سرمایه اعلام نموده بود.

بدین دلایل، ایده مراکزی که بتوانند خدمات اینچنینی به استارتاپ ها ارایه دهند، شکل گرفت و به مرور، انواع آنها پا به عرصه ادبیات استارتاپ ها گذاشتند. در ادامه، به معروف ترین مراکز حمایت از استارتاپ ها اشاره می کنیم.

مراکز حمایت کننده استارتاپ ها

مراکز رشد (انکوباتورها)

مراکز رشد، عمدتا به ارایه خدمات فضا و دفاتر کاری می پردازند و برخی خدمات و مشاوره های مرتبط با کسب و کار و امکان معافیت های مالیاتی و گمرکی را فراهم می کنند. در کنار این ها، در بررسی ایده اولیه استارتاپ نیز با نظرات کارشناسی به ارزیابی پرداخته و به شرکت ها کمک می کنند تا ایده های خود را محک بزنند.

اغلب استارتاپ های حاضر در مراکز رشد به شکل شرکت های ثبت شده پذیرش می شوند و بعد از طی مراحل اولیه تجاری سازی، محصولشان از مراکز رشد خارج می شوند. مدت زمان حضور در مراکز رشد نسبت به دیگر مراکز بیشتر است (حدود 3 تا 5 سال).

مراکز رشد اغلب جنبه حمایتی دارند و در سود حاصل از فروش ایده شرکت های نوپا سهیم نیستند.

فضای کار اشتراکی

فضاهای کار مشترک به ارایه خدمات فضای کاری در مقیاس های متناسب با تعداد اعضای استارتاپ می پردازند و استارتاپ ها می توانند بدین شکل از هزینه های تأمین فضای کار و تجهیزات کم کنند، و توان خود را به پیشبرد ایده و کسب و کارشان اختصاص دهند.

فضاهای کار اشتراکی همچنین به ارایه خدمات و مشاوره های کسب و کار به شکل عمومی پرداخته و حضور استارتاپ های متنوع در آنها می تواند عامل مهمی در شکل گیری ارتباطات و هم افزایی تجربیات باشد.

این مراکز همچون مراکز رشد در سود آتی استارتاپ سهیم نیستند و محدودیت زمانی برای حضور استارتاپ ها ندارند.

فضای کار اشتراکی پالن از فضاهای کار اشتراکی در شهر تهران است که به فریلنسرها و استارتاپ ها خدمات حمایتی ارائه می کند و در صرفه جویی در هزینه های تأمین و تجهیز فضای کاری آنان نقش آفرینی می کند.

اینجا بخوانید: مهم ترین نکات در انتخاب فضای کار اشتراکی

شتابدهنده استارتاپ

استارتاپ ها به لحاظ ماهیتی، شرکت هایی هستند که سودای رشد سریع و حتی جهانی شدن را دارند. هسته اولیه شرکت عظیمی همچون گوگل، یک استارتاپ بوده است که کار خود را از یک گاراژ آغاز کرده و با حمایت یک شتابدهنده و با توجه به ایده مبتنی برتکنولوژی اش با سرعتی خیره کننده رشد کرده و جهانی شده است. با توجه به این ویژگی استارت آپ ها، شتابدهنده ها در واقع منجر به جهش رشدی در استارتاپ هایی می شوند که قابلیت رشد ناگهانی و سریع دارند.

اولین شتابدهنده چه زمانی ایجاد شد؟

ایده اولیه شتابدهنده، توسط پائول گراهام، کارآفرین آمریکایی در سال 2005 به دنیا معرفی شد. ایده او مبتنی بر تقسیم سرمایه ای نه چندان بزرگ بین چند کارآفرین بود تا بتواند به طور همزمان روی چند استارتاپ سرمایه گذاری کند. این ایده پس از آمریکا به اروپا و سپس به کل جهان گسترش یافت.

چه خدماتی در شتاب دهنده های استارتاپی ارائه می شود؟

تأمین سرمایه (ارایه سرمایه و کمک به جذب سرمایه) در قبال مالکیتِ بخشی از سهام استارتاپ (5 تا 20 درصد)
تأمین زیرساخت های تخصصی لازم (در حوزه های بیوتکنولوژی، لیزر، کشاورزی، برق و غیره)
دسترسی به مربیان کسب و کار و کارآفرینان مجرب برای توسعه کسب و کار
ایجاد ارتباطات با شرکت ها و سازمان ها و مشتریان بالقوه
ارایه فضای کاری به همراه امکانات و تجهیزات
ارایه خدمات منابع انسانی، سیستم های حسابداری، حقوق و دستمزد

با توجه به آن که شتابدهنده ها اغلب توسط افرادی که در زمینه استارتاپ ها تجربه و دانش دارند، راه اندازی می شوند، حضور در آنها نیز با بررسی های تخصصی تری ممکن خواهد بود. از این رو مهم است که با روال ورود کسب و کارها/صاحبان ایده به آنها آشنا باشیم.

پذیرش در یک شتابدهنده، شامل چه مراحلی است؟

o بررسی ایده های نو
o حمایت از برترین ایده ها و پذیرش آنها
o کمک به پرورش و اعتبار سنجی ایده
o شبکه سازی و اتصال صاحبان ایده به سرمایه گذاران و کارآفرینان
o سرمایه گذاری شتابدهنده روی کسب و کار
o طی مراحل رشد و تولید محصول اولیه
o ارائه محصول به سرمایه گذاران (حدود یک سال بعد از ورود به شتاب دهنده)
o و در نهایت؛ جذب سرمایه

سرانجامِ استارتاپ ها در شتابدهنده ها

برخلاف مراکز رشد و فضاهای کار اشتراکی به دلیل آن که شتابدهنده بر روی کسب و کار استارتاپی سرمایه گذاری کرده است، مدت زمان مشخصی را برای حضور در شتابدهنده تا کسب نتیجه مطلوب معین می کند و پس از آن، استارتاپ از شتابدهنده خارج می شود.

براساس نتیجه ای که کسب و کار در مرحله نهایی یعنی جذب سرمایه کسب می کند، سه راه پیش روی آن قرار می گیرد.

اول. در صورت موفقیت در جذب سرمایه در مرحله آخر، سهام استارتاپ با اولویت شتابدهنده و بنیانگذاران کسب و کار و شرکت های زیرمجموعه شتابدهنده خریداری می شود، شرکت از شتابدهنده برای ورود به مراحل توسعه ای بعدی خارج می شود.

دوم. اگر در جذب سرمایه موفق نشود اما بنا بر تشخیص متخصصان در شتابدهنده، احتمال جذب سرمایه برایش بالا باشد، مدت کوتاهی فرصت می یابد.

سوم. در مرحله جذب سرمایه ناموفق است و از شتابدهنده خارج می شود و سهام آن تعیین تکلیف می شود.

با گسترش فزاینده شرکت های دانش بنیان در جهان و همچنین گسترش سه برابری آنها در سال اخیر در ایران، ایجاد و تأسیس شتابدهنده ها نیز فزونی گرفته است. با توجه به سهیم بودن چنین مراکزی در سهام کسب و کارها می توان امید داشت که نسبت موفقیت کسب و کارهای دانش بنیان، افزایش مطلوبی داشته باشد.

در پایان، امیدواریم مطلب پیش رو برایتان قابل استفاده بوده باشد و خرسند می شویم اگر نظرات خود را در این خصوص با ما در میان بگذارید.